Jafnvel kommissörunum sjálfum blöskrar spillingin í ESB

Umfang spillingar í Evrópu er yfirgengilegt og kostar hagkerfi Evrópusambandsins um 120 milljarða evra á hverju ári. Þetta er meðal þess sem kemur fram í nýrri skýrslu framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins.

 

Cecilia Malmström, sem fer með innanríkismál í framkvæmdastjórninni skrifar í Gautaborgarpóstinn í gær að spillingin sé að tæra upp innviðina en framkvæmdastjórnin rannsakaði spillinguna í öllum 28 aðildarlöndum ESB. Hún tekur fram að Svíþjóð sé meðal þeirra landa sem minnst spilling þrífst.

 

Þetta er fyrsta skýrslan sem framkvæmdastjórnin hefur látið vinna varðandi spillingu í ESB ríkjunum. Þar kemur fram að það séu frekar ríkisstjórnir heldur en stofnanir ESB sem reyni að vinna á spillingunni.

 

Í könnuninni kemur fram að fjórir af hverjum tíu sem rætt var við töldu sig þekkja dæmi um spillingu í viðskiptalífi Evrópu. Í Svíþjóð sögðust 18% þátttakenda þekkja einhvern sem hafði þegið mútur.

 

Skipulagða glæpastarfsemi er víða að finna í Evrópu og er talið að um 3000 slík samtök sé að finna á ESB svæðinu. Flest glæpasamtökin eru starfandi í Búlgaríu, Rúmeníu og Ítalíu. Hins vegar eru hvítflibbaglæpamenn að finna alls staðar, svo sem mútur og skattsvik.

 

Frétt þessi kom í RÚV í gær og á mbl.is og er hollt umhugsunarefni fyrir þá sem sækja það fastast að Ísland aðlagist Evrópusambandinu sem mest og spillingunni þar.

Flugeldasýningar í dönskum stjórnmálum

Sosialistisk folkeparti í uppnámi. Undirrótin er sala á 19% hlut í DONG Energy til dótturfélags Goldman Sachs bankans.

DONG Energy er langstærsta orkufyrirtæki Danmerkur og hefur verið í opinberri eigu hingað til. DONG (Dansk olje og naturgas) var upphaflega stofnað 1972 til að annast um olíu- og gasauðlindir innan danskrar efnahagslögsögu í Norðursjó. Árið 2005 bættust við hlutabréf í dönskum raforkufyrirtækjum, m.a. Elsam, Energi E2 og NESA og var sú sameining samþykkt árið 2006, einnig af ESB. 76% hlutafjár DONG Energy er í eigu danska ríkisins og afgangurinn í eigu minni danskra hluthafa. Samkomulag er um að danska ríkið haldi meirihluta í fyrirtækinu a.m.k. til ársins 2025.

 

Útlendingum hleypt í orkuauðlindina

Nú í ársbyrjun 2014 samþykkti danska ríkisstjórnin að selja 19% hlut í DONG Energy til dótturfélags Goldman Sachs bankans bandaríska, sem skráð er á Caymans-eyjum, og tæp 7% til danskra lífeyrissjóða, samtals fyrir um 11 milljarða danskra króna. Eftir að það lá fyrir hefur allt verið á suðupunkti í dönskum stjórnmálum, og bakland ríkisstjórnar Helle Thorning-Schmidt hefur riðlast svo um munar. Í síðustu viku bættist við það tundur að samningurinn við Goldman Sachs dótturfélagið væri ekki opinber í heild sinni, þar eð hluti af honum væri viðskiptaleyndarmál. Eftir að margir þingmenn gagnrýndu þá málsmeðferð var þeim heimilað, hverjum og einum, að lesa samninginn yfir en mættu ekkert segja opinberlega um efni hans. Það spurðist þó út að samningurinn tryggði hinum nýja bandaríska eiganda neitunarvald gagnvart danska ríkinu um tiltekin en óskilgreind atriði.

Danskir vinstriflokkar og ESB

Í dönsku ríkisstjórninni hafa frá síðustu þingkosningum setið þrír flokkar, Sósíaldemókratar, miðjuflokkurinn Radikale venstre og Sosialistisk folkeparti (SF). Fjórði flokkurinn,  Enhedslisten, hét stjórninni hlutleysi við myndun hennar, en sá stuðningur var úr sögunni eftir að stjórnin leitaði til hægriflokkanna 2012 við mótun skattastefnu sinnar. SF hefur ásamt Enhedslisten lengi verið í flokkasamstarfi vinstri-grænna flokka í Norðurlandaráði, m.a. með VG. Sosialistisk folkeparti var stofnaður árið 1959 fyrir forgöngu Aksels Larsen, fyrrum formanns danska kommúnistaflokksins, og eftir hann var Gert Petersen lengi formaður (1974–1991).  Framan af var SF andsnúinn aðild Danmerkur að ESB, en nokkru eftir að ESB-aðild Danmerkur varð staðreynd 1972 byrjuðu flokkadrættir um það mál og frá og með 2005 hefur sú andstaða gufað upp innan SF og aðrir, einkum Enhedslisten, sem stofnaður var 1991, hafa tekið upp merki andstöðunnar gegn ESB. SF fékk 9,2% í þingskosningunum 2011, en tapaði miklu fylgi í sveitastjórnarkosningunum sl. haust og mældist þá með aðeins 5,2% fylgi á landsvísu. Enhedslisten, hefur hins vegar bætt miklu við sig, fékk 6,7% í þingkosningum 2011 en mældist með yfir 9% sl. haust.

Gífurleg óánægja hjá SF

Síðast liðinn fimmtudag, 31. janúar, lá fyrir að Sosialistisk Folkeparti myndi yfirgefa ríkisstjórnina vegna átaka og óánægju innan flokksins með afstöðu forystunnar til Goldman Sachs sölunnar, sem meirihluti flokksstjórnar hafði fallist á daginn áður. Yfir þriðjungur af þingmönnum flokksins var reiðubúinn að styðja tillögu Enhedslistens um að hætta við kaupin. Formaðurinn Annette Vilhelmsen sagði af sér og varaformaðurinn Metta Touborg fylgdi í kjölfarið. Umhverfisráðherra flokksins frá 2011, Ida Auken, sagði skilið við flokkinn og gekk í Radikale venstre, og heilbrigðisráðherrann Astrid Krag hljóp yfir til sósíaldemókrata. Þá sagði þingflokksformaðurinn og fleiri trúnaðarmenn í þinginu af sér og gengu sumir um leið úr flokknum. Utanríkisráðherrann og formaður SF fyrrum (1991–2005), Holger K. Nielsen, segist hafa lesið rangt í afstöðu flokksmanna, en hann hefur verið stuðningsmaður fráfarandi formanns. Sten Gade, sem keppti við Nielsen um formennsku í SF 1991, greiddi hins vegar atkvæði með sölusamningnum umdeilda í skattanefnd þingsins og segir málið almenns eðlis, þ.e. snúast um eignaraðild í fyrirtækjum og þar sé dönsk löggjöf mjög óljós, andstætt því sem er í norskum lögum. - Sem sjá má af þessu er SF nú rjúkandi rúst, sem óvíst er að skili þingsætum inn á Folketinget næst þá kosið verður.

„Meiri pólitík, minni teknókratíska nálgun“

Óánægjan með DONG-söluna nær einnig inn í aðra flokka, t.d. segir Ritt Bjerregaard (f. 1941), einn af þekktustu talsmönnum danskra krata um áratugi, í viðtali við blaðið Politiken, að hún hefði viljað að sinn flokkur tæki sömu afstöðu til DONG-sölunnar og gagnrýnendurnir í SF. Sósíaldemókratar séu úr takt við kjósendur sína í þessu máli. DONG á ekki að einkavæða, það skiptir alltof miklu máli fyrir hag landsins, segir Ritt. – Simon Phil Sørensen, varaborgarstjóri krata i Lyngby, segir málið snúast um tilfinningar og hvetur til að menn stundi meiri pólitík, og minni teknókratíska nálgun. Það ættu mesta hæfileikafólkið í danskri pólitík, „nemlig Enhedslistens unge kvinder“ að hafa í huga.

Svipar mjög til Magma-Energy-málsins

Sláandi líkindi eru með DONG-málinu í Danmörku og átakanna hérlendis í borgarstjórn Reykjavíkur og stjórn OR um söluna á hlut Orkuveitunnar í HS Orku til erlendra einkaaðila.

Um niðurstöðu þess máls sagði Þorleifur Gunnlaugsson, varaborgarfulltrúi VG í grein 12. júlí 2013 undir fyrirsögninni „Orrustan er töpuð en stríðið ekki“:

„Borgarráð hefur nú samþykkt söluna á Magma skuldabréfunum. Þar með er möguleiki almennings til að hafa áhrif á þróun í HS orku, þriðja stærsta orkufyrirtæki landsins, endanlega fyrir borð borinn. – Það sem stendur uppúr í mínum huga er hið ótrúlega ofbeldi sem kjörnir fulltrúar og þá um leið aðrir íbúar, voru beittir í þessu máli. Þrátt fyrir að öll megin efnisatriði hafi verið ljós fyrir þremur vikum og sjóður Landsbréfa hafi þá gert bindandi tilboð, komust Dagur Eggertsson og co upp með að stimpla allan pakkann sem trúnaðarupplýsingar og gera kjörna fulltrúa að innherjum, neita þeim um að leita ráða eða að upplýsa almenning með undirliggjandi hótun um sektir eða fangelsun. – Aðferðir sem þessar eru ógn við almannahagsmuni og aðför að því  upplýsingasamfélagi sem almenningur á 21. öldinni vill. – Mín tilfinning er sú að vika í viðbót í upplýstri umræðu hefði getað breytt niðurstöðunni eða í það minnsta gert valdhöfum mun erfiðara um vik að framkvæma ódæðið.“

Lærdómar fyrir vinstrimenn

Stjórnmálamenn á vinstri væng pólitíska litrófsins á Norðurlöndum mættu margt læra af þessari atburðarás í Danmörku. Það á einnig við um íslensk stjórnmál nú um stundir, þar sem hugsjónir og yfirlýst stefna hafa á stundum vikið fyrir sókn í fallvalta valdastóla. Þörfin á að standa vörð um náttúruauðlindir til lands og sjávar í þjóðareign er brýnni nú en nokkru sinni fyrr. Til þess að það megi takast þarf skýr stefnumið, trygga löggjöf og vakningu meðal æskufólks um gildi fullveldis í fjölþjóðlegum samskiptum. - HG

Hollendingar brjótast um í ESB-gildru

Hollendingar eru ein af mörgum þjóðum ESB sem eru hundóánægðar með sívaxandi valdaframsal til ESB. Skoðanakannanir sýna að tveir þriðju hlutar Hollendinga vilja halda þjóðaratkvæðagreiðslu um aukna valdayfirfærslu til Brussel.

ESB-andstæðingar í Hollandi safna nú undirskriftum til að koma böndum á síaukið valdaframsal þjóðarinnar til stofnana ESB. Þeir hafa þegar safnað 60 þúsund undirskriftum og ætla að safna 300 þúsund nöfnum undir kröfuna um þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB.

Það eru samtökin Burgerforum-EU sem hafa beitt sér fyrir þessum aðgerðum og hamra nú á þeirri staðreynd að ESB tekur sér æ meiri völd hægt og bítandi á kostnað aðildarþjóðanna.

Mikill meirihluti Hollendingar virðist gera sér æ betur grein fyrir þeim mikla lýðræðishalla sem einkennir aðild að Evrópusambandinu. Burgerforum-EU bendir m.a. á að árið 2005 hafi 60% Hollendinga greitt atkvæði gegn fyrirhuguðum Lissabon-sáttmála. Engu að síður hafi kverkatak miðstjórnarvaldsins í Brussel á Hollendingum harðnað ár frá ári.

Þetta er nákvæmlega sama umkvörtunin sem víða heyrist nú innan ESB, ekki síst í Bretlandi, Danmörku og Svíþjóð. Þjóðir sem ganga inn í ESB læsast þar fastar í þeim gildrum sem felast í regluverki sambandsins og draga æ meira úr sjálfsákvörðunarrétti fólksins.

Með upptöku evru færum við úr öskunni og aftur í eldinn

Evrukreppan fer verst með ríki á útjaðri evrusvæðisins. Þau tvö norræn ríki sem nú eru verst stödd tengjast bæði evrusvæðinu: Finnar eru með evru og Danir tengja mynt sína við evru. Áróður íslenskra ESB-sinna fyrir ESB-aðild og upptöku evru eru í hróplegri mótsögn við veruleikann í kringum okkur.

 

Evran þjónar stærstu ríkjum ESB þolanlega. Þjóðverjar og Frakkar njóta góðs af. En mörg minni evruríkin engjast nú ár eftir ár í klóm evrukreppunnar vegna þess að þau búa við gjaldmiðil sem ekki hentar þeim. Fjármálakreppan sem gengið hefur yfir heiminn undanfarin sjö ár er eins og skæður faraldur sem fáar þjóðir sleppa við. En víðast hvar gengur faraldurinn yfir.

 

Íslendingar urðu illa úti í upphafi kreppunnar en eru nú óðum að ná sér upp úr brunarústum hrunsins. Í desember s.l. var atvinnuleysi á Íslandi 4,2%. En á sama tíma var atvinnuleysi á evrusvæðinu um 12% að meðaltali, sbr. fréttir RÚV á gamlársdag. Samkvæmt tölum Eurostat var t.d. 27,4% atvinnuleysi í Grikklandi í nóvember s.l. og 26,7% á Spáni.

 

Allmörg ríki, ekki síst á jaðri evrusvæðisins, hjakka sem sagt  áfram í sama kreppufarinu ár eftir ár. Þau geta ekki breytt gengi gjaldmiðilsins til að örva útflutning sinn og treysta sér ekki til að yfirgefa evrusvæðið, vegna þeirrar röskunar sem það hefði í för með sér þegar þau eru á annað borð komin þangað inn. Með öðrum orðum: þau sitja föst í dauðabúðum evrunnar og það virðist litlu breyta þótt ESB og Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn moki í þau meira og meira lánsfé. Samdrátturinn heldur áfram og skuldirnar aukast.

 

Paul Krugman, Nóbelsverðlaunahafi í hagfræði var nýlega á ferð í Kaupmannahöfn og lýsti þeirri skoðun að tvö ríki á Norðurlöndum væru verst stödd, þ.e. Finnland sem er með evruna og Danmörk, sem er tengd evrunni. Það vakti sérstaka athygli að hann taldi einmitt að Danir gætu lítið gert sjálfir til þess að losna úr viðjum stöðnunar vegna þess að þeir hefðu ekki í sínum höndum vald til að taka þær ákvarðanir, sem til þyrfti.

 

Að sjálfsögðu hafa ríki með sjálfstæða mynt miklu meiri möguleika til að rífa sig upp úr kreppunni. Íslenska krónan er einmitt dæmi um mynt sem að vísu er enn svo veikburða að hana þarf að verja með gjaldeyrishöftum vegna „snjóhengjunnar“ sem bankabóla vanhugsaðra EES-reglna bjó til hér á landi eins og víða. Engu að síður hefur tekist að efla framleiðslu hér og halda niðri atvinnuleysi langt umfram það sem gerst hefur víðast hvar á evrusvæðinu.  - RA

Það er gott að vera lítill! Minni ríkjum vegnar betur en stórum ríkjum og ríkjabandalögum

Á þetta benti nýlega Daniel Hannan, þingmaður á Evrópuþinginu. Velgengni smáríkja umfram stórríkin og ríkjabandalögin er þvert á það sem haldið er fram í sífelldum áróðri fyrir miðstýringu og samþjöppun valds. 

  

Hannan rifjar upp kenningar um að í framtíðinni verði heiminum skipt upp í mjög stór ofurríki sem lítil ríki hafi ekki efni á að standa fyrir utan. Þróunin til þessa hafi hins vegar þvert á móti verið á hinn veginn. Þannig hafi 115 ríki átt aðild að Sameinuðu þjóðunum fyrir hálfri öld síðan en nú séu aðildarríkin 193. Auðugustu ríki heimsins miðað við landsframleiðslu á mann séu ennfremur í hópi þeirra litlu og meðalstóru.

 

Það hafa ekki síst verið embættismenn Evrópusambandsins sem hafa haldið þessari kenningu á lofti um yfirburði ríkjabandalaga og ofurstórra ríkja, að sögn Daniels Hannans. Hann segir þá hins vegar ekki trúa henni sjálfir.

 

Í því sambandi vísar hann í skýrslu sem unnin hafi verið af sambandinu um samskiptin við Ísland sem ekki hafi verið ætluð til opinberrar birtingar. Þar segi meðal annars að landið hafi náð sér eftir efnahagserfiðleikana vegna sjálfstæðs gjaldmiðils.

 

Þingmaðurinn nefnir einnig umfjöllun um fríverslunarsamning Íslands við Kína í skýrslunni þar sem komi fram að Ísland eigi auðveldara með að ná slíkum samningum við stórar viðskiptablokkir en ESB vegna stærðar sinnar og færri hagsmuna sem vernda þurfi. Með öðrum orðum færri hagsmuni sem þola ekki samkeppni.

 

„Þar hafið þið það. Embættismenn ESB kunna að leggja áherslu opinberlega á viðskiptablokkir en í einkasamtölum viðurkenna þeir að það sé gott að vera lítill.“

 

Daniel Hannan er dálkahöfundur og með heimasíðu hjá breska dagblaðinu Daily Telegraph og birtist þessi frétt á mbl.is 19. jan. s.l. Hannan kom til Íslands fyrir fáeinum árum og er mikill Íslandsvinur.

Sjávarútvegsráðherra verður að standa af sér hótanir ESB í makríldeilunni

„Ég verð að lýsa yfir vonbrigðum mínum með það að hótanir um viðskiptaaðgerðir séu á ný í umræðunni. Slíkar aðgerðir væru ólögmætar og það ýtir ekki undir jákvæðan framgang viðræðna að draga þær inní umræðuna,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson sjávarútvegráðherra  um  yfirlýsingar Mariu Damanaki sjávarútvegsstjóra Evrópusambandsins í makríldeilunni.

Ósáttur við hótanir ESB

Nú er komið að sjávarútvegsráðherra  Sigurði Inga Jóhannssyni að gefa út upphafs aflamagn fyrir íslensk fiskiskip í makríl á þessu ári. Margur myndi segja þótt fyrr hefði verið. Skip og bátar þurfa að geta undirbúð sig undir veiðar í vor og vita að hverju þeir ganga í heildarafla. Miklir hagsmunir eru í húfi .  Miðað við hlutdeild Íslendinga í heildarveiðum á makríl undanfarin ár ætti það magn ekki að vera undir 170- 180 þús. tonnum.

Þrátt fyrir auknar veiðar hefur stofninn margfaldast að stærð og vísindamenn viðurkenna að erfitt er að meta heildarstærð stofns, sem er í svo örum vexti og færir sig hratt inn á ný beitilönd.

Eitt er að deila um skiptingu á veiðum úr stofni sem ná þarf samningum um samkvæmt alþjóðlegum réttindum og skyldum strandríkja . Hitt er fullkomlega óréttlætanleg framkoma að ganga til samninga innan jafn rétthárra ríkja með ólögmætar hótanir, sem beitt er  í krafti stærðarmunar.

„Þið hafið fjóra daga til að ganga að okkar tilboði annars…“  hótar „pólitíið í Brussel“  í dag.

Staðreyndin er sú  erfitt hefur reynst að fá fulltrúa ESB til samstarfs um rannsóknir á stærð og útbreiðslu makríl stofnsins eða  gefa upp raunverulegar veiðitölur ESB ríkjanna að brottkasti meðtöldu. Nýjustu rannsóknir sýna einmitt að veiðitölur ESB ríkjanna eru fjarri raunveruleikanum og má margfalda skráðan afla þeirra með 1,7- 3,6. Himinn og haf er milli gagna og stofnmats. 

 Mikið og vaxandi magn makríls í íslenskri lögsögu

Aldrei hefur mælst meira magn af makríl í íslenskri lögsögu en á síðastliðnu ári eða liðlega 1.5 milljón tonna. Er það fjórða árið í röð sem makríllinn mælist yfir milljón tonn í lögsögunni. Heildarvístala makríls á því svæði sem rannsakað var í sumar reyndist um 8.8 milljónir tonna, þar af um 17% innan íslensku lögsögunnar. Er það álíka magn og mældist inna færeysku lögsögunnar. Þótt svæðið sem var rannsakað í sumar sé stærra en undanfarin ár er fjarri því að mælingarnar hafi náð yfir allt útbreiðslusvæði makríls . Niðurstöður rannsóknanna sýna að makrílstofninn er í örum vexti og útbreiðslusvæði hans stækkar og göngurnar færast  norðar og vestar.

Makríllinn fer eins og „ryksuga“ í nýjum beitilöndum

Makríllinn er ekki í neinni kurteisisheimsókn við Íslandstrendur, heldur er hann að leggja undir sig nýjar beitilendur: „Stofn eins og makríll, sem fer vítt og breitt og étur mikið getur unnið svæðisbundinn skaða ef hann fer yfir viðkvæmt svæði á viðkvæmum tímum. Makríllinn er mjög þurftafrekur, hefur hröð efnaskipti og fitnar hratt á skömmum tíma í fæðugöngunni“, segir forstjóri Hafrannsóknastofnunar í viðtali við mbl. 30. ágúst sl. Talið er að makríllinn auki þyngd sína um meira en 40% meðan hann er hér við land. Það er gríðarleg þyngdaraukning. Menn geta sér til um að hann þurfi að éta 2-3 milljónir tonna af sjávarfangi. „ það er augljóst að þegar kominn er nýr gestur sem tekur til sín 2-3 milljónir tonna af lífmassa þá minnkar framleiðslugeta annarra fiskstofna ef fæðunám skarast.“ Það getur leitt til staðbundinna áhrif á vöxt t.d. seiða þorsks og loðnu.

Eðlilegt er að Íslendingar taki nú upp nánari viðræður og samstarf við Færeyinga og Grænlendinga um rannsóknir og veiðar á makríl  á hafsvæðum ríkjanna. - JB

Evran og ESB hafa reynst fátæktargildra

Einn af hverjum fjórum íbúum ESB á það á hættu að lenda undir fátæktarmörkum. Sífellt fjölgar þeim sem vinna sér inn mjög litlar tekjur. Fyrir vikið eykst bilið á milli þeirra sem eru vel stæðir og hinna sem eru undir fátæktarmörkum.

  

Þetta kemur fram í nýrri skýrslu. EUObserver greinir frá þessu. Vitnað er til ársskýrslunnar Social and Economic developments in 2013 sem atvinnustjóri ESB, Laszlo Andor, kynnti 21. janúar s.l.

 

Atvinnustjóri ESB viðurkenndi að fátækt aukist verulega og þótt atvinnuleysi hafi minnkað örlítið þá sé það ekki nóg. Eurostat, hagstofa ESB, telur að avinnuleysið sé 12% á evrusvæðinu en 11% í ESB í heild. Um það bil 19 milljónir manna séu nú atvinnulausar á evrusvæðinu, en atvinnuleysi meðal ungs fólks sé 23%.

  

Tölurnar endurspegla aukið bil á milli evruþjóðanna. Atvinnuleysi á Spáni er 26,7% og 27,3% í Grikklandi - sem er um fimm sinnum meira en í Austurríki og Þýskalandi.

  

Af 28 löndum ESB eru 21 með reglur um lágmarkslaun, en þau liggja á bilinu frá 160 evrum (25 þúsund krónum) á mánuði í Búlgaríu og upp í tæplega 1.874 evrur (300 þúsund krónur) í Lúxemborg. Í ellefu löndum eru lágmarkslaunin minni en 500 evrur (78 þúsund krónur).

 

Vegna lágra launa í mörgum löndum mun það ekki koma atvinnulausum yfir fátæktarmörkin þótt þeir fái fullt starf, segir atvinnustjóri ESB, Laszlo Andor. Fram kemur í skýrslunni að 29 prósent atvinnulausra í Evrópu njóta ekki velferðaraðstoðar.

 

Ljóst er að evran hefur alls ekki orðið til þess að jafnvægi næðist á milli ríkja ESB, eins og fullyrt var að myndi gerast, og nú er atvinnuleysi fimmfalt hærra í Grikklandi og á Spáni en í Austurríki og Þýskalandi. Kjarnaríki ESB hagnast á evrusamstarfinu en jaðarríki gjalda fyrir. Það er mat fjölmargra hagfræðinga að evrusamstarfið eigi stóran þátt í auka á þann mun sem er á ríkidæmi evruþjóðanna.