ESB fær æðstu yfirráð orkumála auk fiskveiða

Með Lissabon sáttmálanum öðlaðist ESB vald til að hlutast til um orkumál aðildarríkjanna. Þessi staðreynd hefur ekki hlotið verðskuldaða athygli hér á land. En reyndar hefur lítt reynt ennþá á þessa nýfengnu valdheimild ESB sem veitir því rétt til að setja lög um orkustefnu í samræmi við ákvörðun meirihlutans hverju sinni. Einmitt þessa dagana er þó hið orkusvelta ESB að hefja beitingu þessa nýfengna valds samkvæmt frétt enska blaðsins Guardian 6. sept. s.l. þar sem greint er frá nýjum tillögum orkumálaráðherra ESB, Günther Oettinger, varðandi stærri orkusamninga aðildarríkja.

Í 1. bálki Lissabon sáttmálans er fjallað um starfshætti ESB. Þar er valdheimildum ESB skipt í þrjá flokka: 1) fullar valdheimildir; á þeim sviðum er ESB einu heimilt að samþykkja lagalega bindandi gerðir, 2) valdheimildir sem ESB deilir með aðildarríkjunum og 3) valdheimildir sem styðja eiga við aðgerðir aðildarríkjanna og samræma þær.

Eins og sjá má veita þessar þrjár tegundir heimilda ESB mismikið vald. Orðalagið „fullar valdheimildir" er opinber þýðing utanríkisráðuneytisins á enska hugtakinu „exclusive competence" og táknar að sjálfsögðu það vald sem yfirgnæfir allt annað vald, með öðrum orðum: úrslitavald. Yfirráð ESB yfir fiskimiðum aðildarríkjanna falla undir þennan flokk „fullra valdheimilda" í samræmi við sameiginlega fiskveiðistefnu, Common Fisheries Policy.

Vald ESB til að setja lög um orkumál fellur undir annan flokk valdheimilda, þ.e. vald sem ESB deilir með aðildarríkjunum. Báðum aðiljum er þá heimilt að setja lög á því sviði en sérstaklega er þó tekið fram að „aðildarríkin skulu beita valdheimildum sínum að því marki sem Sambandið (þ.e. ESB) hefur ekki beitt sínum valdheimildum". ESB hefur því ótvírætt fengið æðsta vald til lagasetningar um orkumál.

Við fyrstu sýn virðist ekki mikill munur á þessum tveimur flokkum valdheimilda. Mismunurinn felst þó einkum í því, hvað varðar „fullar valdheimildir" (m.a. yfirráðin yfir sameiginlegum fiskimiðum), að í því tilviki er aðildarríkjunum því aðeins heimilt að samþykkja lagalega bindandi reglur ef „Sambandið veitir þeim umboð til þess eða í því skyni að koma gerðum Sambandsins til framkvæmda". Að þessu leyti er ESB veitt öflugri valdheimild í 1. flokki heimilda en í 2. flokki en í báðum tilvikum hefur ESB æðsta vald.

Orðalag 3. flokks valdheimilda felur aftur á móti í sér veikari heimildir og nær til iðnaðar, heilsuverndar, menningarmála, ferðaþjónustu, menntunar, starfsþjálfunar, æskulýðsmála og íþrótta, almannavarna og samvinnu á sviði stjórnsýslu.

Af þessu má ljóst vera að við inngöngu Íslands í ESB myndu valdamenn í Brussel fá æðstu yfirráð allra helstu náttúruauðlindir landsins í sínar hendur, þ.e. yfir vatnsorku, orkunni í iðrum jarðar og yfir fiskistofnunum umhverfis landið. Vegna þess hve orkan og fiskurinn í sjónum eru yfirgnæfandi þættir í íslensku efnahagslífi, ólíkt því sem almennt gildir innan ESB, er fullljóst að með aðild væru Íslendingar að fórna stærri hluta efnahagslífs síns (og þar með fullveldis síns) til ESB en nokkur önnur þjóð hefur gert.

Ragnar Arnalds

Athugasemdir

[Matthías (IP-tala skráð) 14.9.2011 kl. 14:27]

Heldur virkilega einhver í alvöru að Bretar afhendi olíuna, Danir gasið og Þjóðverjar kolin og vatnsorkuna í hendur yfirþjóðlegs valds?

[Vinstrivaktin gegn ESB, 14.9.2011 kl. 15:15]

Matthías!

Það hefur enginn sagt. En æðsta yfirstjórn orkumála er komin í hendur ráðamanna ESB á hverjum tíma, þó ekki eignarhald orkunnar. Til að byrja með munu afskipti ESB snúa að sölu orkunnar, t.d. samningum ríkja um afhendingu orku og dreifingu. ESB mun einnig hafa vald til ákveða efni og innihald laga sem aðildarríkin setja um orkumál. Hvernig málin þróast síðan í framhaldinu getur enginn sagt til um. - RA

[Stefán Júlíusson (IP-tala skráð) 14.9.2011 kl. 15:32]

Orkumarkaðurinn í allri Evrópu er einn markaður.  Þess vegna er ESB með puttana í þessu.  ESB er ekki að taka yfir orku eða þess háttar frá ríkjum ESB.  ESB sér aðeins um markaðinn.

Þetta er því stór misskilningur hjá ykkur.  Hafið þið kynnt ykkur orkumál í ESB eða hvaða heimildir hafið þið fyrir þessu?

Það væri fínt að fá þær.

Ég veit ekki betur en að Öttinger hafi viljað fá meiri völd en honum hafnað af öllum ríkjum ESB.   

[Vinstrivaktin gegn ESB, 14.9.2011 kl. 16:16]

Stefán!

Meginheimild okkar er að finna í 1. bálki Lissabon sáttmálans,skýr og ótvíræð heimild. Nýjastu heimildir eru m.a. skrif breskra blaða um splunkunýjar tillögur orkumálaráðherra ESB, Günther Oettinger, sbr. t.d. grein í enska blaðsins Guardian 6. sept. s.l. Nú viku síðar er varla búið að hafna tillögum sem líklega hafa enn ekki verið teknar til umræðu í leiðtogaráði eða ráðherraráði. Óskandi væri að aðildarríkin reyndu að standa fast á móti sífelldum tilraunum ESB til að draga til sín meiri völd á flestum sviðum. En því miður hefur það nú ekki verið reynsla seinusta ára. - RA

[Stefán Júlíusson (IP-tala skráð) 14.9.2011 kl. 16:26]

Ég fæ ekki betur séð en að hann vilji að ESB fari yfir orkusamninga við ríki utan ESB þannig að þau standist evrópulöggjöfina.

Hvernig mun ESB taka yfir orku ríkja ESB?  Hefur það einhvers staðar verið útfært? 

Hér er Guardian greinin.  http://www.guardian.co.uk/business/2011/sep/06/european-commission-new-rules-energy-supply 

[Vinstrivaktin gegn ESB, 14.9.2011 kl. 17:04]

Ljóst er að ESB hefur fengið æðsta vald á þessu sviði í sínar hendur. En hvernig það verður útfært er á algeru byrjunarstigi. Þeir byrja á því að áskilja sér neitunarvald um orkusölusamninga sem aðildarríki gera við ríki utan ESB. Fyrst taka þeir litlafingur, svo höndina alla o.s.frv. Það er reglan hjá þeim. Þróunin tekur oft mörg ár, stundum áratugi.

[Stefán Júlíusson (IP-tala skráð) 14.9.2011 kl. 17:23]

Þetta eru fullyrðingar sem eiga við engin rök að styðjast.  Hvað flytja ESB ríkin mikið út af orku?

[Vinstrivaktin gegn ESB, 14.9.2011 kl. 18:51]

Stefán!

Það kemur skýrt fram í greininni hér að ofan að ESB-ríkin eru orkusvelt. Þau flytja aðallega inn orku en ekki út fyrir landamæri ESB. Samningar sem þau gera við ríki utan ESB nefnast að sjálfsögðu orkusölusamningar þótt ESB-ríkin séu þá kaupandamegin við borðið. Alla slíka samninga ætlar ESB að fá inn á borð hjá sér og áskilur sér neitunarvald. Það vald fær ESB úr Lissabon sáttmálanum. Hitt er annað mál að þetta er ekki komið til framkvæmda. Þetta er fyrsta stóra skref þeirra til afskipta af orkumálum aðildarríkja. Þetta eru ekki fullyrðingar út í bláinn heldur byggt á fréttum, m.a. úr Guardian. Þegar ESB aðild er til umræðu verðum við að horfa langt fram í tímann og spyrja okkur hvort við viljum að ESB taki yfirstjórn orkumála hér á landi í sínar hendur, eins og þeir myndu hafa heimild til samkvæmt Lissabon sáttmálanum, þótt þeir hafi enn ekki beitt þeim heimildum að ráði.