Óminnishegri eða ómerkilegheit í tollaumræðu

Í þjóðfélagsumræðu hér heima er öðru hvoru vikið að því hvaða samningsmarkmið Ísland hafi sett sér í viðræðum við ESB og yfirleitt er sú umræða heldur ruglingsleg. Forysta íslensku samninganefndarinnar hefur nokkrum sinnum látið í það skína að umboð hennar sé opið fyrir öllum þeim kostum sem ESB réttir að okkur. Lagalega er það engu að síður fjarri lagi.

Utanríkisráðherra fer með samningsumboð samkvæmt þingsályktun frá Alþingi. Í greinagerð með þeirri þingsályktun eru skilyrði og þar segir m.a.:

... meiri hlutinn áherslu á að ríkisstjórnin fylgi þeim leiðbeiningum sem gefnar eru með áliti þessu um þá grundvallarhagsmuni sem um er að ræða. Að mati meiri hlutans verður ekki vikið frá þeim hagsmunum án undanfarandi umræðu á vettvangi Alþingis

„Leiðbeiningarnar" sem hér er vikið að í samþykkt Alþingis eru í greinagerðinni með þingsályktuninni sem er samin af meirihluta utanríkismálanefndar, sama meirihluta og lagði málið fram til samþykktar á Alþingi. Sá meirihluti Alþingis sem samþykkti þingsályktun um aðildarviðræður gerði það með vísan í greinargerðina og hún telst lögum samkvæmt hluti af samþykkt þingsins. Þegar litið er til umræðunnar um málið sumarið 2009 er ljóst að samþykkt þingsályktunartillögunnar um viðræður hefði aldrei farið í gegnum Alþingi nema með þeim skilyrðum sem sett voru. Það er því fráleitt að þeim skilyrðum sé eftir á stungið undir stól.

Þegar því er þannig haldið fram að Ísland og íslenska samninganefndin geti lagt upp með það sem sína afstöðu að ekki verði neinir tollar á landbúnaðarvörum þá er það einfaldlega rangt. Í fyrrnefndu áliti segir einfaldlega:

Meiri hlutinn leggur áherslu á að skýr stuðningur við mjólkurframleiðslu og annan hefðbundinn búskap verði eitt af samningsmarkmiðum Íslands. Það á t.d. við um afnám tolla þar sem tollverndin hefur verið ein af stoðum íslensks landbúnaðar, ekki síst hefðbundins landbúnaðar.

Alveg óháð því hvað okkur hverju og einu eða einstaklingum í samninganefnd Íslands við ESB þá eru viðræðurnar sem nú fara fram bundnar skilyrðum sem Alþingi setur. Ef að íslenska samninganefndin vill ekki bera það á borð viðsemjenda sinna sem eitt af sínum samningsmarkmiðum að hér verði áfram tollvernd vegna hefðbundins búskapar þá er sömu samninganefnd einfaldlega skylt að skila samningsumboði sínu til Alþingis. Alþingi hefði þá þann valkost að taka málið upp að nýju og samþykkja nýja tillögu þar sem þetta samningsskilyrði væri ekki með! Með þessu er vitaskuld ekki sagt fyrir um hver niðurstaða samninga verður eða sett afgerandi skilyrði þar um en þingið hefur í þessu máli sett fram línu um það hvert samningsmarkmið Íslands eigi að vera. Í ýmsum öðrum málum m.a. þeim sem lúta að sjávarútvegi eru skilyrði Alþingis afdráttarlausari og taka í reynd til þess hver niðurstaða verður í samningaviðræðum.

Í sumar var því haldið fram af utanríkisráðherra og fleiri talsmönnum ríkisstjórnarinnar að Jón Bjarnason væri að stöðva viðræðurnar með því að fara fram á að óbreyttri tollvernd yrði til haga haldið í viðræðunum. Jón gerir þó ekkert þar nema  að fylgja samþykkt Alþingis eins og utanríkisráðherra er einnig skylt að gera.

Málflutningur ESB  sinnaðra þingmanna í þessu máli einkennist vonandi af ótímabærum óminnishegra fremur en að við förum að ætla talsmönnum þjóðarinnar ómerkilegheit í svo veigamiklu máli.

Nánar verður fjallað um samningsskilyrði Íslands í öðrum málaflokkum hér á vinstri vaktinni á næstu dögum og vikum.