Friðarverðlaun - ESB mótvægi við Bandaríkin?

Hvað skyldi ráða gerðum Nóbelsnefndar norska Stórþingsins? Nú á mánudaginn veitir nefndin Evrópusambandinu friðarverðlaunin þ­remur árum eftir að hafa hengt orðuna á Barak Obama.

Erfitt er að mótmæla þeirri fullyrðingu að allar helstu styrjaldir sem geysað hafa í heiminum síðustu tvo áratugi séu afleiðingar af hernaðaríhlutunum Bandaríkjanna og NATO. Og hvað er NATO? Jú, hernaðarbandalag byggt á tveimur súlum, sameiginlegt bandalag Bandaríkjanna og Evrópuríkja, fyrst og fremst ESB-ríkja. Fyrir tveimur áratugum féllu Sovétríkin, árið 1991. Þá blésu Bandaríkin og Vesturblokkin til hnattrænnar sóknar og NATO var nokkru síðar gert að hnattrænu herbandalagi. Stiklum lauslega á þessum styrjaldaferli - og höfum friðarverðlaunin í huga.

a)     Bandaríkin höfðu frumkvæði að tveimur árásarstyrjöldum  gegn Júgóslavíu á 10 áratugnum. Ekki tókst að koma þeim íhlutunum í kring á vegum Sameinuðu þjóðanna, en í staðinn var ráðist á landið undir merkjum NATO.  Bandaríkin unnu verkið en öll ESB-veldin stóðu þétt að baki og studdu gjörninginn.

b)     Árið 2001 réðust Bandaríkin á Afganistan. Innrásin var sögð liður í stríði þeirra „gegn hryðjuverkum". Bandaríkjaher bar uppi innrásina frá byrjun en frá 2003 hefur meginheraflinn formlega verið undir stjórn NATO, enda þótt stríðið sé inni í miðri Asíu. Þetta var fyrsti stríðsrekstur NATO eftir að það hnattvæddist. Auk Bandaríkjanna eru það fyrst og fremst Evrópuríki sem berjast í Afganistan, m.a. öll aðildarríki ESB. Þátttaka ríkja utan N-Ameríku og Evrópu er hverfandi.

c)      Stríðið í Írak sem hófst 2003 er viss undantekning. Þýskaland og Frakkland tóku afstöðu gegn þeirri innrás nema Öryggisráðið legði blessun þar á. Ekkert slíkt skilyrði hafði verið sett fyrir stríðsrekstri í Júgóslavíu, svo málið snérist ekki um hlýðni við alþjóðalög. Að nokkru leyti brugðust Evrópu-stórveldin svona við af því innrásin skaðaði þeirra hagsmuni, þau höfðu ríka olíuhagsmuni í Írak og góð sambönd við Saddam Hússein. En öðru fremur voru þetta mótmæli gegn Bush-kenningunni (frá haustinu 2002) um að Bandaríkin áskiluðu sér rétt til að fara í stríð á eigin spýtur - ekki bara án samþykkis SÞ heldur líka án samþykkis bandamannanna í NATO - gegn hvaða landi sem þau skilgreindu sem ógnun. Með þessu voru ESB-veldin niðurlægð og það olli klofningi. Klofningurinn veikti innrásina pólitískt og hernaðarlega. Bandaríkin létu það ekki henda sig aftur og kappkostuðu að efla samstöðuna um utanríkisstefnu sína, m.a. um hernaðinn í Afganistan. Og hvert skyldi leitað eftir samstöðu nema til nánustu bandamannanna - NATO-veldanna í Evrópu.

d)     Árásin á Líbíu þótti til fyrirmyndar. Málatilbúnaðurinn fyrir „mannúðarinnrás" þótti vel borinn á borð í vestrænu pressunni, enda var samstaðan meðal vestrænna bandamanna órofa. Til að sjá voru t.d. Frakkar og Bretar ennþá ákafari um árás en Bandaríkin. Samstaðan innan NATO var breið, ráðist var á landið úr lofti og fáir innrásarmenn féllu. Bingó!

e)     Taktík Vesturveldanna gegn Sýrlandi byggist að svo komnu máli á því að styðja uppreisn í landinu og heyja stríð í gegnum staðgengla: íslamista frá arabalöndum, vopnaða og styrkta utanlands frá, gegnum fylgiríki Vesturvelda meðal araba, einkum Sádi-Arabíu og Katar og svo gegnum NATO-landið Tyrkland sem fær nú mikla vopnaaðstoð frá NATO. Síðan er allri sök komið á Sýrlandsstjórn og krafist „valdaskipta". Aðgerðirnar í Sýrlandi - sem og vopnaskakið gegn Íran - beinast mjög opinskátt gegn keppinautum Vesturveldanna í taflinu um heimsyfirráð, Kína og Rússlandi, nokkuð sem greinilega virkar vel til að sameina stórveldi Vesturlanda.

Klisjan um að ESB sé mótvægi við Bandaríkin er fölsk í gegn. Meginþáttur í utanríkisstefnu Bandaríkjanna er að beita pólitísku og  hernaðarlegu valdi þau ríki sem ekki opna sig fyrir hnattvæðingu vestræns auðmagns, og/eða eru í vitlausu liði. Stefna ESB-veldanna er einfaldlega að standa fast við hlið stóra bróður. Bandaríkin þurfa bandamenn í taflinu um heimsyfirráð, ekki síst til að borga hinn dýra hernað. Sá mikilvægasti er ESB. En stuðningur Bandaríkjanna er þó ESB sínu mikilvægari, enda ræður bandaríska vígvélin úrslitum á alþjóðavettvangi, enn sem áður.

Nóbelsnefnd norska Stórþingsins keppist við að rýja sig ærunni. Orðan hengd fyrst á Obama, svo á ESB. Til að þrenningin verði heilög er fullkomlega eðlilegt hengja hana næst á NATO. /ÞH

Athugasemdir

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 8.12.2012 kl. 11:45]

-Erfitt er að mótmæla þeirri fullyrðingu að allar helstu styrjaldir sem geysað hafa í heiminum síðustu tvo áratugi séu afleiðingar af hernaðaríhlutunum Bandaríkjanna og NATO".

Það er reyndar mjög auðvelt að mótmæla þeirri fullyrðingu. Á Wikipedia má finna lista yfir stríð í heiminum:

Stríð 1990-2002

Stríð 2003-2010

Stríð 2011-dagsins í dag

Yfirstandandi hernaðarátök

Átök sem vestræn ríki eiga aðild að fá mesta umfjöllun í vestrænum fjölmiðlum. Það er allt og sumt.